سنگ الکساندریت alexandrite یکی از نادر ترین سنگ های جواهری موجود امروز است. سنگ الکساندر یک گونه از گونه های تغییر رنگ دهنده ی کریزوبریل یا سیکلوسیلیکات می باشد. این سنگ بر عکس نامش، که به معنی آلومینات بریلیوم است، در حقیقت به گروه معدنی بریل تعلق ندارد و در یک دسته بندی معدنی مستقل دسته بندی می شود.
سنگ الکساندر نوعی سنگ زمرد می باشد که یک جواهر بسیار نادر می باشد، و به نام های تساراستون یا سزاراستون نیز نام گذاری می شود. تاریخ این سنگ مورد بحث است و به دوره امپراطوری کشور روسیه برمی گردد. نقل است که نام این گوهر از نام تزار روسیه، الکساندر دوم نشات گرفته، ولی این سنگ توسط یک معدن کار اهل فنلاند کشف گردیده است.
زمانی که برای بار اول این سنگ کشف شد، نخست گمان کردند که زمرد باشد چون در معادن استخراج زمرد واقع در محدوده اورال کشور روسیه نزدیک یک رودخانه به نام توکووایا کشف شد. این سنگ مدت ها بعد به عنوان گونه ی دارای عنصر کروم با قابلیت تغییر رنگ مشهور شد. داستان ها و افسانه های قدیمی درباره خواص الکساندریت نشان می دهد که کشف آن همزمان با رسیدن تزار آینده به سن قانونی شده بود و سنگ الکساندر با انواع رنگ های قابل تغییر سبز و قرمز باید به نام جواهر رسمی و شخصی تزار امپراطوری کشور روسیه رسمیت می یافت.
این سنگ به روشی غیر عادی عناصر خاصی از رنگ را جذب می کند. رنگ سبز آن نشات گرفته از ناخالصی عنصر کروم است. کروم همان عنصر موجود در زمرد یعنی نوع سبز بریل گران بها است که باعث رنگ سبز آن می شود. خاصیت تغییر رنگ این سنگ از خاصیت چندرنگی منحصر به فرد آن متفاوت است. به صورت معمول، رنگ آن در زیر نور سبز زمردی و در زیر نور خورشید به رنگ قرمز تمشکی در می آید. همین طور رنگ های زرد و صورتی را نیز نشان می دهد، این پدیده حاصل جذب شدید نور در ناحیه آبی و زرد طیف رنگی است.