کهربا به صمغ (انگم) فسیل شدهٔ درخت گفته میشود که معمولاً به دلیل رنگ و زیبایی طبیعی آن از دوران نوسنگی دارای ارزش است. معمولاً از این ماده برای ساخت اشیاء تزئینی و جواهر استفاده میشود. از دوران باستان تا به امروز، کهربا به عنوان سنگ جواهری بسیار ارزشمند بوده و به شکلهای مختلف درآورده شدهاست.کهربا به عنوان عنصری در عطرها، عامل بهبودی در طب عامیانه، و به عنوان جواهر مورد استفاده قرار میگیرد.
پنج طبقه کهربا وجود دارد که بر اساس ترکیبات شیمیایی آنها تعریف میشوند. از آن جا که منشأ آن صمغ نرم و چسبندهٔ درختان است، کهربا در برخی مواقع شامل اجزاء حیوانات و گیاهان به عنوان ناخالصیها میباشد. اصطلاح ambrite به آن کهرباهایی اطلاق میشود که از لایههای زغال سنگ نیوزیلند یافت میشوند.
تاریخچه نام کهربا
کهربا با نام انگلیسی amber از اسم عربی عنبر[۳] (هم ریشه با عنبر زبان فارسی میانه[۴]) از لاتین قرون وسطی ambar و فرانسوی میانه ambre مشتق میشود. این کلمه در انگلیسی قرون وسطی در قرن ۱۴ به تصویب رسید و به عنوان اشارهکننده به عنبر سائل، مادهای مومی شکل جامد که از نهنگ عنبر گرفته میشود، شناخته شد. در زبانهای رومیتبار، از اواخر قرن ۱۳ مفهوم کلمه به کهربای بالتیک (صمغهای فسیلی) تعمیم داده شدهاست. در ابتدا عنبر سفید یا زرد نامیده میشد، این معنا در اوایل قرن ۱۵ در انگلیسی به تصویب رسید. زمانی که استفاده از کهربا کاهش یافت، این معنا مفهوم اصلی کلمه شد.
کانیشناسی کهربا
کهربا در گروه فسیلهای صمغی در ترکیبهای آلی (سنگهای ارگانیک) که منشأ گیاهی یا جانوری دارند قرار دارد. در دوران قدیم زمینشناسی به صورت صمغ از درختان کاج مخروطی شکل به نام (پیتوس-سوکسینیفرا) خارج شده و پس از خشک و سخت شدن به صورت فسیل و سنگ درآمدهاست.
ظاهر کهربا
کهربا در طیف وسیعی از رنگهای مختلف رخ میدهد. به عنوان معمول زردهای زرد-نارنجی-قهوهای همراه کهربا هستند، کهربا میتواند در طیفی از رنگهای مختلف از سفید گرفته تا لیمویی کم رنگ به قهوهای و سیاه متغیر باشد. رنگهای دیگر غیرمعمول عبارتند از کهربای قرمز (گاهی اوقات به عنوان «کهربا گیلاس» شناخته میشود)، عنبر سبز، و حتی کهربا ی آبی، که نادر و بسیار محبوب میباشد.
کهربای بالتیک به همراه ناخالصیها
کهربای زرد سخت، شفاف، زرد، نارنجی، یا صمغهای فسیلی قهوهای از درختان همیشه سبز است. برای ایرانیان به وسیلهٔ پهلوی کلمهٔ مرکب کاه-روبا (از کاه به همراه جذب، ربودن که اشاره به خاصیت الکتریکی آن دارد) شناخته شدهاست که وارد زبان عربی با عنوان کهرَبا شدهاست (بعدها کلمهٔ عربی برای الکتریسیته شد)، همچنین در اروپا Amber نامیده شد.
در امتداد ساحل جنوبی دریای بالتیک، کهربای زرد یافت شده، از طریق تجارت به اروپای غربی و خاورمیانه رسیدهاست. کسب ساحلی کهربای زرد شاید دلیلی بودهاست که به آن عنوان عنبر سائل اختصاص میدهند. علاوه بر این، مانند عنبر سائل، صمغ را میتوان به عنوان بخور خوشبو سوزاند. استفادهٔ معمول تر از صمغ، با این حال، برای تزیین بود-به راحتی بریده و جلا داده میشد، آن را میتوان به طلا و جواهر زیبا تبدیل کرد. بسیاری از کهرباهای بسیار باارزش در مقایسه با کهربای ابری و کهربا ی مات شفاف هستند. کهربای مات شامل حبابهای متعدد کوچک است. این نوع از کهربا تحت عنوان «کهربای استخوانی» شناخته میشود.