کانی بریل (انگلیسی: Beryl) یک سیلیکو سیلیکات آلومینیم‌دار بریلیوم است با فرمول شیمیایی Be3Al2(Sio3)6 بلورهای شش‌گوشه بریل ممکن است بسیار کوچک باشند. شکست بریل صدفی و سختی آن ۷/۵ – ۸ و گرانش آن ۲/۶۳ – ۲/۸۰ است. جلای این نوع کانی شیشه ای است که به صورت شفاف و نیمه شفاف است. رخ بریل از نوع قاعده‌ای و نمود آن به صورت شش‌گوشه دوگانه (دی‌هگزاگونال) دوهِرمی است.
بریل خالص بیرنگ است اما بر اثر ناخالصی‌ها غالباً ته‌رنگ می‌گیرد. رنگ‌های ممکن این نوع کانی، سبز، آبی، زرد، قرمز و سفید است. نام بریل از واژه یونانی beryllos، رنگ سبز- آبی دریا گرفته شده‌است.
گونه‌گونی
انوع مختلف این کانی از دوران پیش از تاریخ جزء گوهرسنگ‌ها بشمار می‌آیند. بریل سبز را زمرد، بریل سرخ را زمرد سرخ (بیکسیت)، بریل آبی را زمرد کبود، بریل صورتی را زمرد صورتی (مورگانیت) و بریل زرد روشن را زمرد طلایی می‌نامند
نهشته‌ها
بریل به وفور در پگماتیت‌های گرانیتی یافت می‌شود. لبته در شیست‌های میکا دار در کوه‌های اورال وجود دارد. کانی بریل بویژه نوع مورگانیت آن در ماداگاسکار وجود دارد. زمردهای معروف جهان در موسو و چیوور و کلمبیا و بویاکا یافت شده‌اند. این زمردها همچنین در ترنسوال، جنوب آفریقا، برزیل و نزدیک مورسینکا در اورال و نیز در شمال کالیفرنیا دیده شده‌اند. پگماتیت‌های نیوانگلند برخی از بزرگترین بریل‌های یافت شده شامل یک توده بلوری با ابعاد۱/۲ ۵۰۵ × متر و وزن ۱۸ تن ایجاد کرده‌اند.
نام فارسی:یاقوت کبود ; نام لاتین:Beryl; ترکیب شیمیایی:Be3Al2Si6O18 ; رنگ:سبز ، آبی ، زرد ، بیرنگ ، صورتی.; سیستم تبلور:هگزا گونال; ابعاد سلولی: a = 9.215, c = 9.192, Z = 2; V = 675.98 Den(Calc)= 2.64 ; کانی های مشابه:Goshenite - colorless،Heliodor - yellow، ICSD 2791 ، Morganite - pink، PDF 9-430 ; رخ: ناقص (0001);