سودالیت (sodalite) نوعی تکتوسیلیکات است که با رنگ آبی تا بنفش خود معروف میباشد. این سنگ با نفلین و سایر کانی های معدنی گروه فلدسپاتوئیدها یافت می شود. این سنگ اغلب دارای رگه سفید است و می تواند با لاجورد اشتباه گرفته شود. مقادیر کمی از سوداولیت در بسیاری از نمونه های لاجورد وجود دارد. اگر پیریت قابل توجهی در سنگ وجود داشته باشد ، نمونه سودالیت نیست. از سودایلیت با کیفیت بالا به عنوان گوهر در جواهرسازی، مجسمه سازی و یا سنگهای دکوری در معماری استفاده می شود.
اروپایی ها برای اولین بار در سال 1811 سودالیت را کشف کردند. احتملا این نام را از میزان سدیم (sodium) آن گرفته شده. البته تا سال 1891 به عنوان سنگی زینتی شناخته نشد تا آنکه ذخایر گسترده آن در انتاریو ، کانادا یافت شد. در سال 1901 معدن مشهور “پرنسس سودالیت” بر این اساس در کانادا نامگذاری شد. این نام را پس از انکه شاهزاده خانم خوش ذوق ولز شیفته سودالیت شده بود، گذاشته شد.
او برای تزئین دکوراسیون محل اقامتش در لندن از این سنگ استفاده کرد. در سال 1906 ، 130 تن سودالیت به انگلستان ارسال شد تا در خانه سلطنتی شاهزاده خانم به عنوان سنگی زینتی مورد استفاده قرار گیرد. از آن زمان ، سودالیت به عنوان “شاهزاده آبی” معروف شد.
مشخصات کانی شناسی سودالیت
سودالیت که با معمولاً به رنگ آبی تا آبی – بنفش بوده و در رنگهای زرد، صورتی، سبز و خاکستری نیز میتواند ظاهر شود. این سنگ دارای ترکیب شیمیایی Na4Al3Si3O12Cl است که حضور سدیم در آن چشمگیر است. معمولاً مات ، دارای جلای شیشه ای و دارای سختی 5.5 تا 6 در مقیاس موهس برخوردار است. سودالیت دارای سیستم بلوری مکعبی است ، اما کریستالهای خوش فرم به ندرت یافت می شوند.
معمولا دارای رفتار توده ای و با شکستگی هایی صدفی و نه کلیواژ ضعیف خود دارد. دیده شده برخی از سودالیت های سفید و کم کیفیت را در محلول هایی با رنگ آبی-بنفش قرار میدهند که سبب رنگ یکدستی در آن میشود. در این حالت در محلول استون به میتوان رنگ آن را حل کرد. حرارت دهی ممکن است باعث از بین رفتن رنگ این سنگهای سنگ شود. با این حال ، پرتودهی تابشی می تواند آن را بازیابی کند. سودالیت به صورت سنتتیک نیز سنتز شده است ولی از آنجایی که نادر نیست و بازاری هم ندارد ، این فرآیند به صرفه نیست.
سودالیت در کجا یافت میشود؟
سودالیت در سنگهای آذرین رخ می دهد که از ماگما های سرشار از سدیم تبلور می یابد. این ماگما ها همچنین حاوی سیلیکون و آلومینیومی خیلی اندک است که غالبا کانی های معدنی کوارتز و فلدسپات وجود ندارد. سنگهایی که سودالیت با خود حمل میکند عبارتند ازنفلين سينيت ، تراکیت و فونولیت. این نوع سنگها به قدری نادر هستند که اکثر زمین شناسان هرگز آنها را در میدانهای زمین شناسی نمی بینند.
سودالیت به عنوان عضو یک گروه معدنی است که به “فلدسپاتوئیدها” معروف است. آنها کانی های معدنی کمیاب آلومینوسیلیکات هستند که حاوی کلسیم ، پتاسیم یا سدیم فراوان هستند. نمونه های آن عبارتند از: سودالیت ، نفلین ، لوسیت ، نوسان ، هاوین ، لازوریت ، کانکرینیت و ملیلیت. این کانی‌های معدنی اغلب در سنگهای آذرین ، رگه‌ها و شکستگی هایی که آنها را قطع می کند ، رخ می دهند. آنها همچنین در سنگهای دگرگونی مجاورتی رخ می دهند.
معادن شناخته شده سودالیت عبارتند از: لیچفیلد بریتانیا، مین و مگنت کوو و آرکانزاس در ایالات متحده آمریکا؛ نامیبیای شمالی؛ بریتیش کلمبیا؛ بانكروفت ، انتاریو؛ شبه جزیره کولا روسیه؛ و قسمتی از گرینلند. بزرگترین کانسار سودالیت در باهیای برزیل است.