تانزانیت (به انگلیسی: Tanzanite) با فرمول شیمیایی از مجموعه کانی هاست و اولین بار در تانزانیا کشف شده‌است. تانزانیت در سال 1962 در شمال تانزانیا (شرق آفریقا) به صورت پراکنده دیده شد، دانشمندان آن را جزو گروه زوئیسیت قرار دادند و 5 سال بعد، معدنکاران به معدنی بزرگ در مناطق دیگر پی بردند و به صورت جدی اکتشاف را آغاز کردند. نا محلول در اسیدها و دارای تخلخل‌های توده‌ای سیاه رنگ است. تولید تانزانیت در ابتدا کم بود، اما سال 1980 تا ابتدای 1990 به صورت انبوه و با کیفیت جواهر در دسترس قرار گرفته و پس از گذشت 5 سال، مشابه های تانزانیت وارد بازار شد. CaO:۲۴٫۶۹٪ Al2O۳:۳۳٫۶۶٪ SiO۲:۳۹٫۶۸٪ H2O:۱٫۹۷٪ و ادخال‌های Fe,Mn,Cr,Ti,K،Na,V برای اولین بار در تانزانیا کشف شد و از نظر شکل بلور: منشوری، رنگ: آبی - قهوه‌ای - پلی کروئیسم، شفافیت: شفاف - نیمه کدر، شکستگی: نامنظم، جلا: شیشه‌ای - صدفی، رخ: ضعیف - مطابق با سطح، سیستم تبلور: ارترومبیک و در رده‌بندی سیلیکات است همچنین خاصیت مغناطیسی ندارد و منشأ تشکیل آن دگرگونی - پگماتیتی است.
همایند کانی‌شناسی (پارانژ) آن خواص نوری - واکنش‌های شیمیایی-اشعه Xپامپله ایت- آمفیبول- اپیدوت- وزوویانیت- کوارتز- گارنت است ، از نظر ژیزمان بلوری - آگرگات شعاعی - فشرده کمیاب است و بیشتر در تانزانیا یافت می‌شود.