فیروزه معرب پیروزه فارسی فسفات آبدار طبیعی آلومینیم است که در دستگاه کج‌وجهی متبلور می‌شود، با مس آبی‌رنگ (فیروزه ای) است و به عنوان جواهر به‌کار می‌رود.
فیروزه با فرمول شیمیایی CuAl6 [(OH)2 - PO4]4.4H2O یک کانی کمیاب و ارزشمند به رنگ‌های طیف فیروزه‌ای (آبی روشن تا سبز) و از ردهٔ فسفات است. این کانی به‌دست فیروزه‌تراشان شکل داده می‌شود و به عنوان نگین برای انگشتر ، گردنبند ، گوشواره و دیگر جواهرات به کار می‌رود. همراه داشتن این سنگ در دین اسلام به عنوان انگشتر بسیار توصیه شده‌است.[توسط چه کسی؟][نیازمند منبع] معیار سنجش کیفیت سنگ فیروزه بر اساس رنگ، سنگ فیروزه معدن نیشابور می باشد.
سختی فیروزه (۶–۵) می‌باشد.
فیروزه به رنگ‌های آبی - آبی مایل به سبز - سبز یافت می‌شود. فریدون جنیدی در کتاب داستان ایران دربارهٔ «فیروزه» می‌نویسد: نام پیروزه در زبان پهلوی «پِیروچک» perocak از ریشهٔ رُوچ = روشن، گرفته شده‌است، که نشان می‌دهد نخستین فیروزه‌ها که بدست آمده‌است، فیروزهٔ خاکی است، که خود روشن و درخشان است. فیروزه به دو گونه یافت می‌شود: نخست، فیروزه در دل سنگ که می‌باید آن را با دیلم و چکش شکسته، فیروزهٔ اندرونش را بر گیرند و پرداخت دهند، تا درخشان شود. دوم، فیروزه بگونهٔ آزاد، در دلِ خاک، که آن را فیروزهٔ خاکی می‌نامند، و خود پرداخت شده، و درخشان است.
فیروزه در مناطق زیادی یافت می‌شود مانند آمریکا - مصر - ایران - هندوستان و… که بهترین نوع فیروزه جهان به دلیل امتداد داشتن رگه‌های فیروزه از خراسان تا هندوستان، فیروزه نیشابوری و هندی می‌باشد.
همچنین در شهر بابک استان کرمان، معدن فیروزه بزرگی وجود دارد که قابل مقایسه با فیروزه نیشابور است. می‌توان گفت که به جز فیروزه شهر بابک و نیشابور، فیروزه دامغان هم از محبوبیت بسیار عالی برخوردار است ولی به دلیل ناآگاهی مردم به عنوان فیروزه نیشابور به فروش می‌رسد ولی از فیروزه نیشابور گران‌تر است، زیرا در این فیروزه رگه‌های طلا نیز وجود دارد. در کل هر نوع فیروزهمرغوب را فیروزه ایران (persian turquoise) می‌گویند.
فیروزه در ۲ نوع صاف (عجمی) و رگه دار (شجری) یافت می‌شود. در ایران نوع عجمی طرفداران زیادی دارد. همچنین نوع عجمی نیشابوری با قیمت بسیار بالا معامله می‌شود.
ماده رنگی فیروزه مربوط به مس و آهن است. فیروزه سنگی زنده است. مواد شیمیایی چربی‌ها، اسیدها و… باعث آسیب رساندن به فیروزه می‌شوند.
فیروزه معرب پیروزهٔ پارسی است. در کتاب حدود العالم من المشرق الی المغرب چنین آمده:
و اندر کوه‌های وی [طوس] معدن پیروزه است و معدن مس است و سرب و سرمه و شبه و دیگ سنگین.